Savni Okçuya Göre Hi - Fi

OTO MÜZİK SİSTEMLERİ

Oto müzik sistemlerinin seçiminde ve montajında dikkat edilmesi gerekenleri, 38 yıllık deneyimi ve pekçok uluslararası ödülü olan Oto Müzik Merkezi Ticaret A.Ş. yetkililerine sorduk. Merkezin kurucusu Şükrü Okçu'nun oğlu Savni Okçu'ya göre, alınan sistemin kalitesinden çok, doğru montajı önemli.

1. İyi bir oto müzik sisteminin olmazsa olmazları nelerdir?
2. Müzik sistemi alınırken nelere dikkat etmeli?
3. Daha kaliteli ses için otomobilin orijinal radyo-teybini değiştirmek zorunlu mu?
4. Araç sahibinin dinlediği müzik türü, oto müzik sistemi seçiminde ne derece etkili?
5. Hangi tür müziğe hangi hoparlör kullanılmalı?
6. Araçların arka cam içi panellerine hoparlör yerleştirmek doğru mu?
7. Otomobilin orijinalliği bozulmadan müzik sistemi nasıl yenilenebilir?
8. Yenilenen müzik sistemini başka bir araca aktarmak mümkün mü?
9. Direksiyondan kumanda sonradan taktırılabilir mi?
10. Sonradan çoklu CD çalar taktırırken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
11. Eski otomobillere CD çalar taktırmak mümkün mü?
12. Otomobilde mp3 dinlemek için neler yapılabilir?
13. Müzik sistemleri için verilen garantiler nelerdir?
14. Yeni jenerasyon otomobillerde karşılaşılan en büyük güçlükler neler?
15. Distribütörlüğünü yaptığınız markalar nelerdir?
16. Oto Müzik Sistemleri ile ilgili bazı terimler

1. İYİ BİR OTO MÜZİK SİSTEMİNİN OLMAZSA OLMAZLARI NELERDİR?

İyi bir sisteme sahip olmak için ilk olarak belirli niteliklere sahip bir radyo-teyp almak gerekiyor. Herşeyden önce, ön ve arka hoparlörlere bağımsız kumanda edilebilmeli (Fader yapılabilmeli).

Bass ve Treble (kalın ve ince) seslerine de bağımsız olarak kumanda edilebilmeli. Kendi içinde en az 4x30 Watt gücünde bir amfi çıkışı (Hipower) olmalı. İlave bir amfi ile sistemin her zaman kuvvetlendirebileceği düşünülerek, ekstra amfi çıkışının olmasına dikkat edilmeli.

Otomobilde kaliteli müzik dinlemek için, kesinlikle CD player'a sahip olmak gerekiyor. Bu nedenle alınacak radyo-teybin bagaj disk çalar çıkışı da olmalı. Bu sayede bagaja monte edilecek bir CD player'ı teybin üzerinde bulunan bir düğmeden kontrol ederek, istenilen diski rahatlıkla dinlemek mümkün oluyor. Kullanılan bagaj diskleri, genellikle 6, 10 ya da 12 adet disk çalma kapasitesine sahiptir.

Bu sistem tamamlandıktan sonra, sıra hoparlörlerin seçimine geliyor. Eğer bütçe kısıtlıysa, orjinal hoparlörler kullanılarak sistem tamamlanabiliyor. Hoparlörler monte edilirken, otomobilin kendi yuvalarını kullanmak yeterli.

2. MÜZİK SİSTEMİ ALINIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİ?

Sistemi kurmaya başlarken üç önemli faktörü göz önünde bulundurmak gerekir:

* İstenilen performans
* Otomobildeki elverişli alan
* Bu iş için ayrılan bütçe

Kuracağınız sisteme en uygun ürünü seçmelisiniz. Kurduğunuz sistemin basit olmasına önem göstermeli, gereksiz ekstra ürün kullanmamalısınız.

Bir müzik sistemi kurarken ilk önce plan yapmalı ve her zaman kurmuş olduğunuz sisteme daha sonra ilaveler yapabileceğinizi unutmamalısınız.

Unutmayın, hiçbir zaman daha çok ilave, daha çok kaliteli ve yüksek ses elde etmeniz anlamına gelmez.

3. DAHA KALİTELİ SES İÇİN OTOMOBİLİN ORJİNAL RADYO-TEYBİNİ DEĞİŞTİRMEK ZORUNLU MU?

Günümüzde fabrika çıkışında bir dizi standart ve sökülmesi güç parçalarla teslim edilen otomobillere farklı aksesuar ve donanımların ilave edilmesi gittikçe zorlaşıyor.

Örneğin SRS Hava Yastığı Sistemi bulunan bir otomobile satış sonrası, performans direksiyon sistemi ilave etmek hemen hemen olanaksız. Benzer bir sorun da OEM (Orjinal Equipment Manufacturer), otomobil ses sistemlerinde yaşanıyor. OEM otomobil ses sistemlerinin sorunu zannedildiği gibi radyoların değiştirilmesi değildir. Bu çok kolay bir iştir ve radyo/teyp/CD kombinasyonunda, bu değişikliğin getirdiği görüntü bozukluğu haricinde bir sorun yaşanmaz.

Burada karşılaşılan asıl zorluk hoparlörlerde ve bunları çalıştırmak için gerekli olan gücün sağlanamamasından karşımıza çıkar. Aracınıza, fabrika çıkışında monte edilmiş mevcut AM/FM/kaset/CD sisteminiz, dışarıdan ortalama bir fiyatla satın alabileceğiniz piyasa ürünleri kadar iyidir.

4. ARAÇ SAHİBİNİN DİNLEDİĞİ MÜZİK TÜRÜ, OTO MÜZİK SİSTEMİ SEÇİMİNDE NE DERECE ETKİLİ?

Kaliteli müzik sisteminin anahtarı; hoparlördür! Araç sahibinin dinlediği müzik, hoparlör seçiminde son derece etkili. Çünkü her hoparlörün kendi karakterine uygun olarak iyi çaldığı bir müzik türü vardır.

Bazı hoparlörler mekanik ses verirler, bazısı çok fazla echo yapar, bazısı ise çok donuk ve baslı ses verir. Müşteri sevdiği müzik türünü en kaliteli dinleten hoparlörü seçmesi için montajcıya müzik tercihleri hakkında detaylı bilgi vermeli ve mutlaka önerilen hoparlörü almadan önce bir şekilde dinlemelidir.

5. HANGİ TÜR MÜZİĞE HANGİ HOPARLÖR KULLANILMALI?

Dünyada yüzlerce marka değişik hoparlör var. Çoğu hoparlör markası tek veya iki farklı müziğe odaklanmıştır. Mesela klasik ve slow müziği iyi çalar. Ama techno müziği çaldığı zaman ses bozulmaya başlar.

Techno müzik çalan hoparlör ise, slow müzik çaldığında çok sert bir ses verdiği için rahatsız olursunuz.

Bununla birlikte distribütörlüğünü yaptığımız MB Quart marka hoparlörlerin en büyük özelliği ise her türlü müziğe uyumlu olması. Zira bu marka Amerika'da bütün otomobil müzik sistemleri ile ilgili profesyonel yarışmalarda en yüksek dereceyi elde eden markadır.

6. ARAÇLARIN ARKA CAM İÇİ PANELLERİNE HOPARLÖRLER YERLEŞTİRMEK DOĞRU MU?

Eskiden bu uygulama çok yaygındı. Ancak bu bölümler artık hoparlör takmaya elverişli değil. Çünkü bu bölümlerin iç taraflarında darbe emici sac kafesler var. Görevleri, arkadan vurma esnasında süspansiyon vazifesi görerek aracın katlanmasını önlemek. Eskiden Doğan, Şahin tarzı arabalarda o paneller kesilip oralara hoparlör takılıyordu.

Bugünkü otomobillerde o paneli kesmek, cinayet! O sacı kesip aynı yerlere 25-30 cm'lik hoparlör koyarsanız, otomobil arka veya yan darbe aldığında arka kapıları buruşacak ve açılmayacaktır. Yani otomobildeki mukavemet yok olacaktır. Ayrıca müzik açısından arkadan gelen ses, makbul değil. Önemli olan sesin önden gelmesi. Bir konsere gittiğiniz zaman ya da evinizde müzik dinlediğinizde müzik hep önden gelir. Öne yerleştirilen hoparlörler daima daha iyi performans verir.

7. OTOMOBİLİN ORJİNALLİĞİ BOZULMADAN MÜZİK SİSTEMİ NASIL YENİLENEBİLİR?

Müzik sistemleri, oldukça pahalı uğraşlar. Bu nedenle kısıtlı bütçeler için de çok aşamalı sistemler bulunuyor. Kısacası ucuz bir sistemle başlayıp, eklemelerle bu sistemi kusursuz hale getirebilmek mümkün. Bu noktada en önemli konu, montaj. İyi bir montajcı müzik sistemini otomobili kesip biçmeden, otomobili tahrip etmeden kurmak zorunda. Burada devreye bilgi, beceri, deneyim ve ustalık giriyor. İyi bir müzik seti yaratmak adına araçlarının tahrip olmaması için otomobil sahiplerinin araçlarını ustalık ve becerilerine güvenmedikleri montaj atölyelerine teslim etmemeleri gerekiyor.

Distribütörlüğünü yaptığımız bir American firması olan Rockford Fosgate, dünyada üretilen tüm orjinal otoların radyo-teyplerine birebir uyan bir amfi sistemi geliştirdi. Geliştirilen bu amfi sistemi sayesinde, hoparlörlere yapılan küçük bir müdahale ile eşsiz kalitede ses elde etmek mümkün oluyor.

8. YENİLENEN MÜZİK SİSTEMİNİ BAŞKA BİR ARACA AKTARMAK MÜMKÜN MÜ?

Aynı taşınırken evdeki müzik setini alıp başka bir eve götürmek gibi, müşteri bizim taktığımız müzik setini alıp başka bir araca takabiliyor. Araç sahibi, otomobilini satmaya karar verdiyse taktığımız sistemi söküp, otonun orijinal sistemini yerine sıfır hasarla takıyoruz. Böylece araç eski haline geldiği için satılırken değer kaybetmiyor.

9. DİREKSİYONDAN KUMANDA SONRADAN TAKTIRILABİLİR Mİ?

Direksiyondan kumanda, arabanın orijinal sistemiyle beraber satılan bir donanım. Sonradan yaptırma imkanı yok. Bu kumanda sayesinde arabanın radyo-teybini direksiyondan açıp kısabiliyor ve radyo kanalı değiştirebiliyorsunuz. Bu konuda önemli bir nokta, otomobilin orijinal teybinin değiştirilmesi halinde direksiyondan kumandanın kullanılamaz hale gelmesi. Piyasada "interface" denilen adaptörler sayesinde bazı marka teypleri direksiyondan kumanda ile kullanma imkanı var ama çok kısıtlı.

10. SONRADAN ÇOKLU CD ÇALAR TAKTIRIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NELERDİR?

Otomobilin orijinal CD çalarını taktırmak gerekiyor. CD çaları herhangi bir yerden değil, mutlaka otomobili üreten firmadan alınması gerekiyor. Çünkü aynı marka ve model bile olsa, üretici firmadan almadığınız CD otomobile birebir uymuyor. Bunun nedeni firmanın CD üzerinde kendine özel değişiklikler yapması. Firmalar otomobil sahiplerini, CD çaları sadece kendilerinden almaya mecbur bırakıyor. Bu yüzden de fiyatları normal CD'lere oranla iki misli oluyor.

11. ESKİ OTOMOBİLLERE CD ÇALAR TAKTIRMAK MÜMKÜN MÜ?

Eski otomobillerde teybin CDçıkışı yoksa "FM modülatörlü" diye tanımlanan CD çalarlar var. Bagaj CD'si ama, öne gelen ve kibrit kutusundan biraz daha büyük bir görüntü ünitesi var. Onun üzerinden şarkı ve CD değiştiriyorsunuz. Sesini de FM frekansından 88.3 veya 88.9'a ayarlayıp oradan dinliyorsunuz. Yani sanki arabanın içinde bir radyo istasyonu varmış gibi bagajdan size yayın yapıyor. Bu CD çalarlarda ses, CDdeğil radyo kalitesinde oluyor. Ama başka bir çözüm yok. Bugün Doğan'a da, Renault 12'ye de, bu şekilde CD çalar takabilirsiniz.

12. OTOMOBİLDE MP3 DİNLEMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?

Walkman tarzı portatif mp3'leri özel adaptörler sayesinde otomobilinizin teybine takabilirsiniz. Ayrıca sadece otomobiller için üretilmiş mp3'ler de var. Oto Müzik Merkezi olarak ithal ettiğimiz M-Station marka oto mp3, 3000 şarkı kapasiteli. Aynı oto radyo-teybi gibi altı kızaklı olduğu için istendiğinde çıkarıp, yanınıza almak mümkün. Evinizdeki bilgisayardan download ettiğiniz şarkıları mp3'ün hafızasına kaydederek arabanızda dinleyebiliyorsunuz. Bu mp3'ün fiyatı 1.000 ile 1.250 Dolar arasında değişiyor.

13. MÜZİK SİSTEMLERİ İÇİN VERİLEN GARANTİLER NELERDİR?

Oto Müzik Merkezi olarak yaptığımız montajlarda ömürboyu garanti veriyoruz. Bir sertifika ile müzik tesisatını yaparken arabaya hiçbir şekilde zarar vermediğimizi ve herhangi bir arıza halinde ömürboyu montaj garantisi verdiğimizi beyan ediyoruz. Garanti kapsamında arızalar ücretsiz olarak tamir ediliyor.

14. YENİ JENERASYON OTOMOBİLLERDE KARŞILAŞILAN EN BÜYÜK GÜÇLÜKLER NELERDİR?

Müzik sistemleri artık arabalara çok entegre olmuş durumda. Sisteme ilave bir amfi eklemek inanılmaz güç. Bunu yaparken arabanın en ufak bir kablosuna zarar verseniz, araba bir daha çalışmayabilir. Böyle bir arıza garanti kapsamı dışına çıkacağı için otomobil sahibi çok güç durumda kalacaktır. Dolayısıyla teknolojiyi çok yakından takip etmek gerekiyor.

Bu nedenle günümüzde müzik tesisatı yapan montajcı sayısı hızla azalıyor. Amerika'da her yıl 300-500 montaj dükkanı kapanıyor. Türkiye'de birkaç sene öncesine kadar çok fazla montaj atölyesi vardı. Şimdi montajcı sayısı bakımından on sene öncesinin rakamlarına döndük. Sadece bu işi en iyi bilenler ayakta kalabiliyor.

15. DİSTRİBÜTÖRLÜĞÜNÜ YAPTIĞINIZ MARKALAR NELERDİR?

Dünyanın en ünlü markalarıyla çalışan Oto Müzik Merkezinin, distribütörlüğünü yaptığı firmalar arasında Rockford Fosgate, MB Quart, Dynaudio, Lightning Audio, Necvox, Lanzar, Pyle, Xtant, Scosche, bulunmaktadır.

16. OTO MÜZİK SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ BAZI TERİMLER

HOPARLÖR: Kaliteli bir oto müzik sisteminin temeli iyi bir hoparlörden geçer. Monte esnasında dikkat edilmesi gereken husus, otomobilinizdeki hoparlör yerlerine uygun ebatlarda hoparlör takılmasıdır. Montajcı mutlaka otomobilin kendi hoparlör yuvalarını kullanmalı, bu yuvalar içine olabilecek en büyük ebatta hoparlör monte etmelidir.

SUBWOOFER: 20-100 hz arasındaki frekans bandındaki sesler, bas sesler olarak tanımlanır. Bu frekans bandındaki sesleri veren hoparlöre subwoofer adı verilir.

Subwoofer müziğin içinde olan alt basları verir. Arabanıza subwoofer takmazsanız, arabanızın kapılarına takılı olan hoparlörlerden gerekli olan dip bas sesleri istediğiniz gibi duyamazsınız. Kaliteli müzik dinlemek için bagaja küçük dahi olsa mutlaka bir subwoofer taktırmak gerekir. Müziğin içindeki kontrabası, bas gitarı duyabilmeniz için subwoofer'a ihtiyaç vardır. Müzik dinlerken subwooferı duymakla kalmaz aynı zamanda hissedersiniz de.

MID BAS: 100 Hz ile 300 Hz arasındaki sesleri verebilen hoparlörlere mid bas hoparlörler denir.

MIDRANGE: 300 hz ile yaklaşık 3 Khz arasındaki sesleri veren hoparlörlere midrange hoparlörler denir.

TWEETER: Yaklaşık 3 Khz ve üstündeki sesleri veren hoparlörlere tweeter denir.

AMFİ: Amfi ses gücünü ve kalitesini artırmaya yarar. Eğer otomobilin Orijinal radyo/teybine bağlanmak isteniyorsa bu çıkışa uyumlu olması gerekir.

Anfi gücüne karar verirken dikkat etmeniz gereken en önemli şey, anfinin gerçek watt değeridir. Bunun için amfinin üzerindeki değil, kataloğunda yazılı olan değerler esas alınmalıdır. Bazı marka amfilerin üzerinde 2x100 Watt yazar ama gerçekte 2x25 Watt'tır. İkisi aslında aynı. Ancak aynı otomobilde SAE ile HP beygiri gibi ikisinin hesaplanış şekli farklıdır. Otomobilin normalde voltajı araç giderken 12 Volt seviyesindedir. Ama genellikle amfilerin üzerinde 14.4 Volt'taki değeri yazılır.

Amfiler iki, dört veya beş kanal çıkışına sahiptir. İleride doğabilecek ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurarak bazı ekstra özelliklere uyumlu bir amfi tercih etmenizde fayda var. Bu ekstra özellikler arasında crossover, bas ve tiz ayarı, mono çıkış yer alıyor.
CROSSOVER: Crossover amfiden çıkıp hoparlöre giden frekansları düzenleyen bir cihaz. Dünyada her şeyi çok iyi çalabilen bir hoparlör olsaydı, crossover'a ihtiyaç duyulmayacaktı. İyi bir müzik sistemi için insan kulağının duyduğu frekansları düz (flat) bir şekilde kulağa vermek gerekiyor. Bunu gerçekleştirebilmek için 2 veya daha fazla hoparlöre ihtiyaç duyulur. Hoparlörlerle beraber crossover kullanırsak, crossover her hoparlöre ihtiyacı olduğu frekansı yollayarak kulağımızın bütün frekansları doğru almasına yardımcı olur. Crossover sayesinde her hoparlöre doğru sinyal gider. Böylece hoparlörler de doğru frekans bandında daha kaliteli, temiz, güçlü çalar. Üst düzey kalitede bir ses sisteminde mutlaka crossover bulunması gerekir.

Aktif ve pasif olmak üzere iki çeşit crossover vardır. Aktif crossover radyo-teyp veya cd çalar ile amfi arasına bağlanır. Pasif crossover ise amfi ile haporlör arasına bağlanır. Genelde aktif crossover daha çok tercih edilir. Amfiden önce bağlandığı için amfinin çıkarmış olduğu gücü hoparlörün daha iyi almasını sağlar.

Hi-Fi (High Fidelity): Hi-Fi İngilizce "yüksek sadakat" anlamına gelen High Fidelity kelimesinin kısaltmasıdır. Müziği doğal ve kaliteli dinlemek anlamında kullanılır. Bazı hoparlörler müziğe kendi karakterlerine göre yorum yaparlar. Bazısı biraz daha tizli çalar, bazısı daha midli. Gerçek Hi-Fi'ciler müziği olabildiğince doğal dinlemeye çalışır.